UU 080920 Meer dan één oorzaak voor langlopende letselschade zaken

UU 080920 Meer dan één oorzaak voor langlopende letselschade zaken

Wetenschappers van de Universiteit Utrecht hebben in opdracht van De Letselschade Raad in 2019 en 2020 onderzoek gedaan naar langlopende letselschadezaken. De centrale vraag was: wat zijn kenmerken van letselschadezaken die niet binnen twee jaar zijn afgesloten?

De twee belangrijkste conclusies uit dit onafhankelijke onderzoek zijn dat in de meeste zaken niet sprake van één, maar van meer redenen waarom zo’n zaak nog niet is afgewikkeld en dat er niet één meest voorkomende reden of omstandigheid benoemd kan worden die in het merendeel van de zaken voordoet.

Wat zijn langlopende letselschadezaken en welke zijn onderzocht?
Letselschadezaken zijn zaken waarin het slachtoffer letsel heeft en een vergoeding zoekt via (veelal) de aansprakelijkheidsverzekeraar van degene die het ongeval heeft veroorzaakt. Wanneer de afhandeling langer dan twee jaar duurt, wordt gesproken van een langlopende letselschadezaak.

In het onderzoek zijn alleen verkeersongevallen (85% van alle letselschadedossiers bij verzekeraars in Nederland), arbeidsongevallen (4%) en privéongevallen (5%) onderzocht. Medische ongevallen zijn niet meegenomen in het onderzoek. Het onderzoek ging dus over het merendeel van de bij verzekeraars bekende ongevallen, maar wel alleen over langlopende letselschadezaken.

Hoe is onderzoek gedaan naar deze zaken?
Dr. Rianka Rijnhout is een van de onderzoekers. Ze licht de aanpak van het onderzoek toe. “We onderscheiden een dossieronderzoek en een zogenaamd perceptieonderzoek. In totaal hebben 201 gedupeerden ons toestemming gegeven voor inzage in hun dossier bij de aansprakelijkheidsverzekeraar. Dat aantal was het streefaantal om betrouwbare conclusies te kunnen trekken. Die 201 dossiers waren beschikbaar bij dertien aansprakelijkheidsverzekeraars in Nederland, die wilden meewerken aan het onderzoek (gezamenlijk 67% van de Nederlandse verzekeringsmarkt voor personenschade)."

"Het is niet zo dat de aansprakelijkheidsverzekeraars de dossiers voor het onderzoek hebben geselecteerd. Wij hebben inzage in die 201 dossiers gekregen, nadat het onderzoeksteam zelf een steekproef heeft getrokken voor het onderzoek. Zodra voldoende gedupeerden in de steekproef toestemming hadden gegeven aan de universiteit voor inzage in het dossier, hebben de aansprakelijkheidsverzekeraars de dossiers enkel ter beschikking gesteld voor het onderzoek, na toestemming van de gedupeerden. De verzekeraars hebben zich verder niet bemoeid met het onderzoek."

"Het perceptieonderzoek bestond ten eerste uit een grootschalig vragenlijstonderzoek onder 195 gedupeerden die in de steekproef zaten en zich hebben aangemeld bij de universiteit. Daarna zijn nog tien interviews gehouden met gedupeerden en een focusgroep waaraan zestien professionals uit de letselschadebranche deelnamen. Het doel van de interviews en de focusgroep was om de voorlopige resultaten van het onderzoek te verifiëren en om verdiepende vragen te stellen over de bevindingen."

Wat kwam uit het onderzoek naar voren?

Rijnhout: “Heel vaak zijn de redenen waarom een letselschadedossier nog openstaat onvermijdelijk voor partijen of de gedupeerde zelf. Zo was in 44% van de onderzochte dossiers nog geen sprake van een medisch stabiele situatie bij de gedupeerde."

Om een goede inschatting te maken van de kosten (de schade) als gevolg van een ongeval is eerst een stabiele medische eindtoestand nodig. Voordien zou er eigenlijk niet afgewikkeld moeten worden.

Dr. Rianka Rijnhout:
"De medische eindtoestand is belangrijk, omdat afwachten van een medisch stabiele situatie nodig is om een goede inschatting te maken van de kosten (de schade) als gevolg van een ongeval. Voordien zou er eigenlijk niet afgewikkeld moeten worden. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor een adequate en gestabiliseerde re-integratie in het arbeidsproces."

"Ook lijken zich in langlopende letselschadedossiers met name twee juridische discussies voor te doen: over de causaliteitsvraag (vaak bij whiplashdossiers) en discussies over de hoogte van de schadevergoeding, vaak over verlies van arbeidsvermogen. Beide discussies vragen om input vanuit deskundigen."

"Dikwijls zijn veel partijen betrokken zijn bij de afwikkeling, zoals medische experts. Het afstemmingsproces tussen de experts van beide partijen kost veel tijd. Het opvragen en uitwisselen van informatie en de discussie die kan ontstaan over wie welke informatie verschaft dragen vaak bij aan een vertraging van de afwikkeling."

Rust brengen in een langlopende letselschadedossier
Volgens onderzoeker Rianka Rijnhout zijn slachtoffers zeer kritisch over de voortvarendheid waarmee de aansprakelijkheidsverzekeraar handelt. Ook komt in de interviews naar voren dat deze tien gedupeerden het letselschadetraject belastend vinden. Dat laatste resultaat is niet generaliseerbaar. Duidelijk is wel geworden dat in het kader van het eerder accepteren van een schadevergoedingsaanbod door gedupeerden met name belang wordt gehecht aan financiële bestaanszekerheid; het financieel kunnen leven met het letsel. Net zo belangrijk vindt men een eerlijk en soepel traject waarop voldoende invloed kan worden uitgeoefend door de gedupeerde. Die laatste aspecten zijn voorbeelden van procedurele rechtvaardigheid, bekend uit de sociale psychologie.

Betrokkenen benadrukken het creëren van rust in het proces van afwikkelen van een langlopend letselschadedossier. Juist dit type dossiers heeft tijd nodig om goed afgewikkeld te worden.

Dr. Rianka Rijnhout:
"In dat verband is het interessant dat deelnemers aan de focusgroep het belang benadrukten van het creëren van rust in het proces van afwikkelen van een langlopend letselschadedossier. Tijdsverloop is vanwege verschillende oorzaken onvermijdelijk en juist dit type dossiers heeft tijd nodig om goed afgewikkeld te worden. Bijvoorbeeld door heldere communicatie over het proces, de stand van zaken en de (juridische) inhoud. Dit kan door middel van verwachtingsmanagement bij de gedupeerde, door goede bevoorschotting, bij voorkeur gelabeld en met een goed onderbouwde schadestaat, en door – wat wij dan noemen – samenwerking: gezamenlijk zoeken naar een oplossing voor de gedupeerde met empathie."

Het hele rapport is beschikbaar op de website van De Letselschade Raad