RBNNE 181125 (strafrecht) klaagschrift van GGD Drenthe tegen inbeslagneming van calamiteitenrapport; gegrond

RBNNE 181125 (strafrecht) klaagschrift van GGD Drenthe tegen inbeslagneming van calamiteitenrapport; gegrond

Standpunten partijen

Standpunt klaagster

Door klaagster wordt verzocht het klaagschrift gegrond te verklaren, het beslag op te heffen en het calamiteitenrapport ongeopend terug te geven aan klaagster. Daartoe is het volgende aangevoerd.

De gevorderde gegevens hebben betrekking op een calamiteitenrapport, waarop het verschoningsrecht van toepassing is. Van zeer uitzonderlijke omstandigheden die maken dat het verschoningsrecht zou moeten worden doorbroken is geen sprake. Door klaagster is daarbij gewezen op het lange tijdsverloop en het kennelijk ontbreken van een doorslaggevend belang van het calamiteitenrapport voor het strafvorderlijk onderzoek.

Ook heeft een calamiteitenrapport tot doel om leren van incidenten en de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Een dergelijk rapport is gebaseerd op de openheid van betrokken zorgprofessionals. Wanneer een dergelijk rapport zou worden gebruikt in een strafrechtelijk onderzoek wordt dat doel doorbroken. In artikel 9 lid 6 van de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (hierna: Wkkgz) is dan ook nadrukkelijk bepaald dat gegevens uit calamiteitenrapporten niet voor bewijs in procedures mogen worden gebruikt, tenzij de informatie niet anderszins kan worden verkregen. Het Openbaar Ministerie heeft echter geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om benodigde gegevens op te vragen bij de direct betrokken instanties en hulpverleners, terwijl deze grotendeels bekend zijn bij het Openbaar Ministerie. Het is daarmee ook niet zo dat de gevorderde gegevens niet of slechts zeer bezwaarlijk op een andere wijze kunnen worden verkregen. Daarbij benadrukt klaagster dat

het gevorderde rapport een overkoepelend rapport betreft dat ten behoeve van twee andere instanties is opgesteld en waarbij ook andere (hulpverlenings)instanties zijn betrokken. Ook bevat het rapport samenvattingen van zorgprofessionals die allen ook zelfstandig verschoningsrecht hebben. Dat maakt dat klaagster ook een afgeleid verschoningsrecht heeft. Het is niet aan klaagster om voor andere zorgverleners te bepalen of het verschoningsrecht doorbroken mag worden.

Standpunt de Toegang

Namens Stichting de Toegang is aangevoerd dat het klaagschrift gegrond moet worden verklaard en is grotendeels aangesloten bij het standpunt van klaagster. Namens Stichting de Toegang is benadrukt dat artikel 9 lid 6 Wkkgz in de weg staat aan verstrekking van het calamiteitenrapport, omdat niet voldaan is aan de uitzonderingssituatie genoemd in dit artikel. Het Openbaar Ministerie heeft nagelaten om gebruik te maken van alternatieve, minder verstrekkende, mogelijkheden om aan waarheidsvinding te doen.

Standpunt Openbaar Ministerie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat sprake is van zeer uitzonderlijke omstandigheden waaruit volgt dat het belang dat wordt gediend met het verschoningsrecht dient te wijken voor het belang van de waarheidsvinding. Het klaagschrift dient derhalve ongegrond te worden verklaard. Daartoe is het volgende aangevoerd.

Er is sprake van een verdenking van zeer ernstige strafbare feiten, waaronder een potentieel levensdelict. Vanuit de vader van [kind] én vanuit Veilig Thuis Drenthe is aangifte gedaan van vermoedens van kindermishandeling, waarmee expliciet aan politie en justitie verzocht is een onderzoek in te stellen naar de vermoedelijke strafbare feiten. Om te onderzoeken of en in hoeverre de hulpverlening een verwijt kan worden gemaakt is het gevorderde onderzoeksrapport onmisbaar. Hierin wordt immers beschreven welke hulpverlening in het gezin betrokken is (geweest), welke handelingen zij hebben verricht of nagelaten en worden conclusies getrokken over de kwaliteit van hun handelen. Deze informatie is noodzakelijk om de door vader geuite verdenking - die met medische dossiers waarin een veel langer bestaande problematiek wordt beschreven is onderbouwd - dat moeder, maar ook de hulpverleners mogelijk strafrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld te verifiëren dan wel te falsificeren. Het verstrekken van de gevorderde gegevens zou bovendien een proportionele doorbreking van het verschoningsrecht opleveren, omdat daarmee geen complete (medische) dossiers bij zorgverleners worden opgevraagd, maar enkel de (samengevatte) informatie die noodzakelijk is om hetgeen vader in zijn aangifte stelt te bevestigen dan wel te ontkrachten. De beperking op de privacy blijft daarmee zo beperkt mogelijk. Daar komt bij dat niet bekend is welke zorgverleners allemaal bij het gezin betrokken zijn (geweest) en dat de gevorderde informatie uit het calamiteitenrapport niet op een andere wijze kan worden verkregen, omdat de (samengevatte) informatie van verschillende instanties en conclusies over het handelen niet terug te vinden zijn in de gegevens die bij de verschillende hulpverleners bekend zijn. Daarmee is ook voldaan aan de uitzonderingssituatie zoals opgenomen in artikel 9 lid 6 Wkkgz, waaronder een calamiteitenrapport wel gebruikt mag worden voor strafrechtelijk onderzoek.

De beoordeling van het klaagschrift

Bevoegdheid en ontvankelijkheid

De rechtbank is op grond van artikel 552a Sv bevoegd en klaagster is op grond van artikel 98 lid 4 Sv ontvankelijk in het beklag.

Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg

Op het calamiteitenrapport is de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (hierna: Wkkgz) van toepassing. De rechtbank zal daarom eerst dienen te beoordelen of verstrekking hiervan op de Wkkgz kan worden gestoeld.

Beoordelingskader

Op grond van artikel 9 lid 6 van de Wkkgz kunnen gegevens in het register, bedoeld in artikel 7 lid 2 van de Wkkgz, betreffende intern gemelde incidenten, behoudens die met betrekking tot een calamiteit of geweld in de zorgrelatie, niet in een strafrechtelijke procedure als bewijs worden gebruikt. Dit is alleen anders indien de gegevens redelijkerwijs niet op een andere manier kunnen worden verkregen.

Uit de memorie van toelichting bij deze wet blijkt dat de wetgever het maatschappelijk van groot belang acht dat incidenten in de zorg ter voorkoming van herhaling en derhalve ter bevordering van de kwaliteit van de zorgverlenging vertrouwelijk gemeld kunnen worden. Daartegenover staat het belang van een doelmatige opsporing, vervolging en bestraffing van ernstige strafbare feiten.1

Beoordeling

In de onderhavige zaak is ten behoeve van een calamiteitenrapport informatie verzameld die rechtsreeks verband houdt met de uitoefening van de toezichthoudende taak. De informatie uit het calamiteitenrapport is dan ook primair bedoeld voor intern onderzoek en de verbetering van de kwaliteit van de zorg en is uitdrukkelijk niet opgesteld met een strafvorderlijk doel. De rechtbank onderstreept het belang dat zorgverleners zonder terughoudendheid kunnen meewerken aan de totstandkoming van een dergelijk rapport. Het belang van het veilig incident melden-systeem moet daarbij zorgvuldig worden afgewogen tegen het maatschappelijke, strafvorderlijke belang. In dat kader dient allereerst de vraag te worden beantwoord of de gegevens uit het calamiteitenrapport redelijkerwijs niet op een andere manier kunnen worden verkregen.

Op basis van de beschikbare stukken en het onderzoek ter zitting kan worden geconcludeerd dat het Openbaar Ministerie naast het vorderen van het calamiteitenrapport tot dusver geen noemenswaardig opsporingsonderzoek heeft verricht. Zo heeft de officier van justitie ter zitting van 5 november 2025 medegedeeld dat [naam] en de betrokken hulpverleners (nog) niet zijn gehoord en dat de gegevens uit het calamiteitenrapport als startpunt fungeren van een eventueel strafrechtelijk onderzoek. De officier van justitie heeft in dat verband gesteld dat op basis van de conclusies van het calamiteitenrapport zal worden beoordeeld of nader onderzoek naar en eventueel vervolging van hulpverlenende instanties zal plaatsvinden.

De rechtbank is van oordeel dat een medisch-professioneel oordeel naar aanleiding van een onderzoek met een ander doel dan de opsporing van strafbare feiten in beginsel niet doorslaggevend is voor de beoordeling of een strafvorderlijk onderzoek opportuun is. Het Openbaar Ministerie heeft in dat opzicht een eigen verantwoordelijkheid om onderzoek te doen en te oordelen of en zo ja, in hoeverre er aan een persoon of instelling een strafrechtelijk verwijt kan worden gemaakt.

De rechtbank overweegt voorts dat het Openbaar Ministerie voldoende andere, minder ingrijpende mogelijkheden heeft om feiten te verzamelen die voor de bovenbedoelde beoordeling benodigd zijn. Zo kan het Openbaar Ministerie op basis van de informatie die het reeds tot zijn beschikking heeft, zich rechtstreeks wenden tot de betrokken hulpverlenende instanties. Ook beschikt het Openbaar Ministerie over toestemmingsverklaringen van beide ouders voor het opvragen van dossiers bij onder andere twee huisartsenpraktijken, GGD Drenthe en het consultatiebureau.

Gelet op het voorgaande is de rechtbank dan ook van oordeel dat de uitzonderingssituatie als bedoeld in artikel 9 lid 6 Wkkgz niet van toepassing is nu de gevorderde gegevens naar het oordeel van de rechtbank ook op een andere, minder ingrijpende, wijze verkregen kunnen worden. Het in beslag nemen en inzien van het calamiteitenrapport is dan ook in strijd met de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit.

Op grond van het hiervoor overwogene acht de rechtbank het beklag gegrond en zal zij een daarbij behorende last tot teruggave geven.

Overige belanghebbenden

Hoewel niet valt uit te sluiten dat in het calamiteitenrapport meerdere betrokken hulpverleningsinstanties voorkomen die als belanghebbende zouden kunnen worden aangemerkt, is de rechtbank van oordeel dat het eventuele belang van deze betrokken personen of instanties bij het ingediende klaagschrift is komen te vervallen nu de rechtbank het klaagschrift gegrond zal verklaren en verstrekking van het calamiteitenrapport aan het Openbaar Ministerie niet aan de orde is.

1. Tweede Kamer 2009-2010, 32 402, nr. 3, p. 45

Rechtbank Noord-Nederland 18 november 2025, ECLI:NL:RBNNE:2025:4720

zie echter Prof. Legemaate op Linkedin:

De veilig melden-regeling van art. 9 lid 6 Wkkgz blijft in de rechtspraktijk een bron van vragen en onduidelijkheden. Zie bijgaande uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland van 18 november jl, waarin een verzoek van het OM om een calamiteitenrapport te kunnen inzien door de rechtbank wordt afgewezen, omdat niet is voldaan aan de uitzondering van art. 9 lid 6 ("dat de gegevens redelijkerwijs niet op een andere manier kunnen worden verkregen").

Kennelijk neemt de rechtbank aan dat de regeling van art. 9 lid 6 Wkkgz niet alleen van toepassing is op interne gemelde incidenten, maar ook op calamiteiten. Dat blijft echter voor discussie vatbaar. Linkedin