Promotie VU 161122: Berber Sophie Laarman; De rol van het recht als er iets misgaat in de gezondheidszorg

Promotie VU 161122: Berber Sophie Laarman; De rol van het recht als er iets misgaat in de gezondheidszorg
Samenvatting
Als er iets misgaat in de gezondheidszorg is het belangrijk dat patiënten daarover open en eerlijk worden geïnformeerd. Dit proefschrift richt zich op de vraag: wat is de rol van het recht als er iets misgaat in de gezondheidszorg? Om die vraag te beantwoorden is in drie domeinen onderzoek verricht: actieonderzoek met Nederlandse ziekenhuizen die meer en beter openheid willen geven; kwantitatief vragenlijstonderzoek naar de impact van het medisch tuchtrecht op aangeklaagde artsen en klassiek juridisch onderzoek naar openheid en de afwikkeling van klachten en claims onder de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz).

Uit het onderzoek blijkt dat openheid beleid vergt, waaronder begeleiding voor patiënten en opvang voor zorgverleners. Op instellingsniveau is van belang dat een ‘just culture’ wordt nagestreefd, waarin het open bespreken en leren van fouten de norm is. Het recht blijkt in de drie domeinen ongewenste bijwerkingen te hebben. De organisatie van openheid in ziekenhuizen is verkokerd in procedures die het moeilijk maken aandacht te houden voor het volledige palet aan behoeften van de personen die het betreft; het medisch tuchtrecht heeft een negatieve impact op de professionele praktijk van beklaagden en leidt maar zelden tot leren; de Wkkgz heeft in beginsel goede kaarten om tot een betere afwikkeling van zowel klachten als claims te komen. Herstelrecht, als juridisch perspectief op de uitgangspunten van een just culture, is onderzocht als manier om dat potentieel ook waar te maken.

Wanneer op deze bevindingen in bredere zin wordt gereflecteerd, blijkt dat de hier beschreven problematiek geen opzichzelfstaand fenomeen is. Wat van dit proefschrift kan worden geleerd is dat het belangrijk is om bij het oplossen van problemen te streven naar participatie van hen die het betreft; in dit proefschrift patiënten en zorgverleners. Het herstelrecht is bestudeerd als juridisch perspectief voor de afwikkeling van incidenten, dat aansluit bij de beginselen van een just culture. De uitdaging die dit proefschrift opwerpt is hoe een herstelgerichte reactie na een medisch incident in concreto vorm te geven.

In dit proefschrift is gebruik gemaakt van drie methoden: actieonderzoek, kwantitatief vragenlijstonderzoek en klassiek juridisch literatuur- en jurisprudentieonderzoek. Daarmee sluit dit proefschrift aan bij de ontwikkeling naar een meer empirische benadering van het recht. Actieonderzoek in het bijzonder biedt potentie voor (juridische) wetenschappers die willen bijdragen aan verbetering van een onwenselijke situatie. De juridische methode verliest in deze aanpak niet haar meerwaarde; maar is juist één van de methoden die actieonderzoekers nodig zullen hebben om een probleem in zijn geheel te begrijpen en veranderen. research.vu.nl